Αφεσμός - Swarm

Με αφορμή τον τουλάχιστον ...άτυχο αν όχι υβριστικό, με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου, χαρακτηρισμό της νέας φονικής εξόρμησης των παγκόσμιων σερίφηδων (Η.Π.Α) ως αφεσμό (Swarm) ας δούμε δυο τρία στοιχεία σχετικά με αυτό.

Πρώτα απ’ όλα, για να δικαιολογήσω και την εισαγωγή μου, ο αφεσμός (αλλιώς σμηνουργία) είναι η φυσική διεργασία του πολλαπλασιασμού των μελισσών. Είναι δηλαδή δημιουργία νέας κοινωνίας δηλαδή διαιώνιση της ζωής, σε αντίθεση με τους σφαγείς οι οποίοι προσπαθούν να την εξαφανίσουν.

Αποτελεί ένα από τα σημαντικά προβλήματα του μελισσοκόμου, καθώς μέσω αυτού η κυψέλη αποδυναμώνεται από πληθυσμό και πλέον δεν είναι αποδοτική σε μελιτοσυλλογή. Οι παλιοί, και δυστυχώς και πολλοί νέοι, πιστεύουν ότι με αυτόν τον τρόπο θα πολλαπλασιάσουν τα μελίσσια τους. Εσφαλμένη φυσικά αντίληψη αφού θα πρέπει κανείς να είναι συνέχεια δίπλα στο μελισσοκομείο και να τρέχει δεξιά και αριστερά να μαζεύει από δέντρα και ...τοίχους τα σμάρια.

Υπάρχουν πολλές τεχνικές για να αποτρέψει κανείς τις σμηνουργίες όπως και κάποιες για να τις προσελκύσει (ειδικά τις ξένες αφού ανέξοδα θα αποκτήσει νέα μελίσσια και μάλιστα γονίδια). Προσωπικά δυστυχώς μέχρι τώρα δεν έχω καταφέρει να ελέγξω σωστά τις σμηνουργίες και πέρυσι έτρεχα πασχαλιάτικα να τις μαζεύω. Φέτος δοκιμάζω άλλη τακτική τα αποτελέσματα της οποίας κάποια στιγμή θα τα αναφέρω.


Από μέσα Απριλίου λοιπόν, ειδικά όσοι ζείτε σε επαρχιακές περιοχές πιθανόν να δείτε σμήνη μελισσών να περνάν στον αέρα με χαρακτηριστικό βόμβο. Μόλις το μελίσσι αποφασίσει και εγκαταλείψει την κυψέλη για αναζήτηση νέας στέγης, θα εγκατασταθεί σε κάποιο βολικό για αυτό σημείο σε απόσταση σχετικά μικρή (100-200 μέτρα). Εκεί θα παραμείνει από 24-48 ώρες αναζητώντας (ειδικές ανιχνεύτριες μέλισσες) την κατάλληλη κατοικία όπου και θα μετακινηθεί μόνιμα. Στην πρώτη του στάση λοιπόν ο μελισσοκόμος θα φροντίσει να το «τινάξει» μέσα σε μία κυψέλη και να την εγκαταστήσει στη νέα της θέση στο μελισσοκομείο.
Το εκπληκτικό είναι ότι παρ όλο που οι μέλισσες έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη μνήμη σε σχέση με τη θέση της κυψέλη τους, σε βαθμό μάλιστα να επιστρέφουν σε αυτήν αν μετακινηθεί η κυψέλη σε απόσταση μικρότερη των 4-5 χιλιομέτρων, ο αφεσμός έχει πλήρη απώλεια μνήμης. Έτσι είναι δυνατή η τοποθέτηση ακόμα και δίπλα στο μητρικό μελίσσι. Τα σμήνη αυτά είναι σε γενικές γραμμές μη επιθετικά (λόγω ενστίκτου αλλά και για ?μηχανικούς λόγους). Από ένστικτο η μέλισσα ξέρει ότι κινδυνεύει να πεθάνει αν επιτεθεί και τσιμπήσει, οπότε έτσι θα μειωνόταν οι πιθανότητες επιβίωσης της νέας κοινωνίας, λόγω μείωσης πληθυσμού, η οποία δεν διαθέτει φυσικά καθόλου γόνο (μωρά μέλισσες). Από την άλλη, λίγο πριν την αναχώρηση από τη μητρική κυψέλη, φροντίζουν να γεμίσουν τον πρόλοβό τους (το στομάχι τους ας πούμε), με μέλι, το οποίο θα καταναλώσουν μέχρι να οριστικοποιηθεί η μετακίνησή τους. Αυτό τις κάνει δύσκαμπτες με αποτέλεσμα να μην μπορούν να τσιμπήσουν με τo χαρακτηριστικό τρόπο τους.

Μελίσσια που προέρχονται από σμηνουργίες (γονίδια) έχουν φοβερό ρυθμό ανάπτυξης. Θα χτίσουν ένα πλήρες φύλλο κερήθρας σε λιγότερο από 1-2 ώρες!!! Σε 2-3 μήνες θα έχει αναπτυχθεί σχεδόν όπως το μητρικό μελίσσι. Δυστυχώς (για το μελισσοκόμο, όχι για τη φύση) θα διατηρήσει στο ακέραιο και το ένστικτο της σμηνουργίας.
Πολλές φορές εγκαταλείπουν το μητρικό μελίσσι περισσότερα από ένα «πουλιά». Παρένθεση εδώ για να αναφέρουμε και κάτι σχετικό με τη φράση «και του πουλιού το γάλα». Φυσικά όλοι αναρωτηθήκαμε κάποτε πιο είναι αυτό το πουλί που κάνει γάλα. Οι μελισσοκόμοι αναφέρουν ως «πουλιά» τους αφεσμούς, το δε γάλα είναι ο βασιλικός πολτός ο οποίος έχει όψη γάλακτος και ίσως αποτελέσει θέμα μας σε κάποιο μελλοντικό post. Κλείνουμε την παρένθεση και συνεχίζουμε. Αν λοιπόν είναι επιζήμια για τον μελισσοκόμο η σμηνουργία φανατιστείτε τι σημαίνει να εγκαταλείπουν την κυψέλη 2 ή και 3 κάποιες φορές σμάρια. Αποδεκατίζεται εντελώς η μητρική κυψέλη η οποία μάλιστα κάποιες φορές δεν καταφέρνει να επιβιώσει. Επιβάλλεται λοιπόν ο έλεγχός της αν επιθυμούμε γερά μελίσσια. Όσο για τους μη μελισσοκόμους, μην φοβάστε τα «τσαμπιά» αυτά αν εγκατασταθούν στο χώρο σας, αποτελεί σημάδι καλοτυχίας άλλωστε, μην τα ενοχλείτε, πολύ περισσότερο μην επιχειρήσετε να τα εξοντώσετε ...κλωτσάτε την τύχη σας!!! και αν το θυμηθείτε, τηλεφωνήστε μου, και εγώ και οι μέλισσες θα σας ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα.