Κηφηνογόνο (αρρενοτόκο) Μελίσσι

Μια από τις πλέον δυσάρεστες, και για το μελισσοκόμο και για το μελίσσι, καταστάσεις είναι αυτή της απρόβλεπτης απώλειας της βασίλισσας. Γνωρίζετε ήδη, όσοι παρακολουθείτε το blog, ότι η βασίλισσα είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη και επιβίωση ενός μελισσοσμήνους. Είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, το "πρώτο κινούν αίτιο" της δημιουργίας του είδους μέλισσα.
Οι βασίλισσες χάνονται από πολλές και διάφορες αιτίες. Άλλες θα πέσουν ηρωικά στη διεκδίκηση της βασιλείας από τις αδερφές τους, άλλες θα καταλήξουν στο στομάχι κάποιου φτερωτού πλάσματος στο ένα και μοναδικό γαμήλιο ταξίδι, άλλες λόγω γήρατος (οι πιο τυχερές), και άλλες θύματα της απροσεξίας του μελισσοκόμου.
Εφ' όσον πίσω στην κυψέλη υπάρχει διαθέσιμο αυγό μέχρι 3 ημερών κανένα πρόβλημα, θα ξεκινήσει η διαδικασία δημιουργίας μιας νέας και ωραίας.
Το πρόβλημα ξεκινάει όταν απουσία φρέσκου γόνου χαθεί η βασίλισσα.
Ελλείψει του συνεκτικού παράγοντα που λέγεται φερομόνη η οποία δίνει τον τόνο και τον ρυθμό στις καθημερινές εργασίες, το μελίσσι αποσυντονίζεται πλήρως. Για τριάντα περίπου ημέρες θα βρίσκεται σε μια λανθάνουσα κατάσταση χάνοντας κάθε σειρά στο, μόλις λίγες μέρες πριν, τέλεια προκαθορισμένο πρόγραμμά του.

Το οξαλικό οξύ που χρησιμοποιώ για την καταπολέμηση του παράσιτου "βαρρόα", μπορεί να είναι βιολογικό και αρκετά αποτελεσματικό, δεν παύει όμως να προκαλεί ενίοτε και προβλήματα. Αρχές Γενάρη είχε γίνει η εφαρμογή, την προηγούμενη μόνο βδομάδα κατάφερα να βρω χρόνο για μια καλή επιθεώρηση. Τα αποτελέσματα τα βλέπετε, όπως τα είδα και γω μόλις άνοιξα το καπάκι. Κηφήνες δεν δικαιολογούνται σε μικρά και αδύναμα μελίσσια αυτήν την εποχή. Το χαρακτηριστικό βούισμα μαζί με την παρουσία αρκετών κηφήνων, ήταν χαρακτηριστικά του τι θα έβλεπα προχωρώντας βαθύτερα.

(Αναγνωρίζετε τους κηφήνες? Είναι αυτοί με τα μεγάλα μάτια εκτός των άλλων. Ξέρετε γιατί έχουν περισσότερα και μεγαλύτερα μάτια από τις μέλισσες? Για να "σημαδέψουν" καλά τη βασίλισσα στο εναέριο γαμήλιο γλέντι. Η ανάγλυφη κόκκινη ουσία πάνω στον κηρηθροφορέα είναι η μαγική πρόπολη.)

Ανοίγω τα πλαίσια λοιπόν και το θέαμα είναι απογοητευτικό και χαρακτηριστικό της κατάστασης που περιγράφαμε παραπάνω.

Διάσπαρτα κηφηνοκέλια σε σκόρπια σημεία της κερήθρας. Τι έγινε λοιπόν? Η βασίλισσα προφανώς υπήρξε θύμα της προ διμήνου θεραπευτικής επέμβασης. Λόγω χειμώνα, αλλά και αδυναμίας της συγκεκριμένης βασίλισσας, είχε σταματήσει η γέννα. (Φυσιολογική κατάσταση στις βόρειες και κρύες περιοχές, όχι όμως και στην Ανατολική Αττική, ειδικά με τις φετινές συνθήκες, σκεφτείτε ότι έχω ήδη μελίσσια με γόνο σε 8 πλαίσια!). Ο μελισσοκόμος (εγώ δηλαδή) δεν φρόντισα να επιθεωρήσω στο χρόνο που έπρεπε με την επιμέλεια που έπρεπε. Το αποτέλεσμα ήταν να περνάν οι μέρες και το μελίσσι να παραμένει ορφανό. Το ένστικτο της επιβίωσης λειτούργησε και οι εργάτριες πλέον (ως θηλυκά άτομα) προσπάθησαν να υποκαταστήσουν την απούσα βασίλισσα. Άρχισαν να γεννούν, αλλά ως αγονιμοποίητα άτομα δυστυχώς καταφέρνουν να δημιουργήσουν μόνο κηφήνες όπως έχουμε ξαναπεί στο σχετικό post. Προσέξτε τη χαρακτηριστικά ακατάστατη και σκόρπια γέννα. Το μελίσσι φθίνει πλέον με γρήγορους ρυθμούς καθώς δεν αναπαράγονται νέα θηλυκά άτομα ενώ αντίθετα πολλαπλασιάζονται τα αρσενικά, τα οποία καταναλώνουν τις τροφές και το μελίσσι αρχίζει να λιμοκτονεί.

Εγκαταλείπει το γόνο του ο οποίος και θα νεκρωθεί. Κάποιοι κηφήνες θα καταφέρουν να βγούν, άλλοι δεν θα δουν ποτέ το φως της μέρας. Ο νεκρός γόνος (με άσπρο χρώμα) μέσα στο κελί θα γίνει εστία μόλυνσης, ασθένεια η οποία λέγεται ασκοσφαίρωση.



Οι φουκαριάρες προσπάθησαν να φτιάξουν και βασιλοκέλι από τον κηφηνόγονο. Είναι αυτό που μοιάζει με βελανίδι πάνω στην κερήθρα. Εκτός της απώλειας του μελισσιού, "άχρηστες" πλέον είναι και οι κερήθρες του οι οποίες είναι γεμάτες κηφηνοκέλια και μεταδοτικές ασθένειες. Θα οδηγηθούν σύντομα στον κηροτήκτη για να ξαναγίνουν κεράκι. Καταδικασμένος είναι και όσος πληθυσμός απέμεινε, καθώς αν έκανα το λάθος να τον ενώσω σε ένα άλλο μελίσσι, οι "ψευτομάνες" θα θανάτωναν τη βασίλισσά του την οποία θα θεωρούσαν ανταγωνίστρια.

Το εναπομείναν σμήνος στην παραπάνω φωτογραφία είναι μια μικρογραφία "μελισσόσφαιρας", τακτική που χρησιμοποιούν οι μέλισσες για την επιβίωσή τους στη διάρκεια του χειμώνα. Αλλά αυτό είναι θέμα ενός άλλου post.